Ktoś musi być pierwszy, a wśród publicznych świadczeniodawców opieki zdrowotnej w argentyńskiej prowincji San Juan to wyzwanie i honor przypadły zespołowi udarowemu w Szpitalu dr. Guillermo Rawsona, który przeprowadził pierwszą dożylną terapię rekanalizacyjną w trakcie pandemii.
74-letni emeryt z miasta San Juan może być najszczęśliwszym człowiekiem w Argentynie, choć nikt się tego nie spodziewał, gdy dnia 7 maja 2021 r. żona mężczyzny zauważyła objawy, które rozpoznała jako oznaki udaru mózgu. Nie marnowała czasu, zabierając chorego męża do Szpitala dr. Guillermo Rawsona, głównego szpitala publicznego zapewniającego specjalistyczną opiekę medyczną 600 000 mieszkańców prowincji San Juan, położonej w słynnej dolinie upraw winorośli w zachodniej Argentynie.
Gdyby to było zaledwie trzy tygodnie wcześniej, jest mało prawdopodobne, że ten pacjent, którego wynik równy 18 w skali NIHSS wskazuje, że przeszedł on ciężki udar mózgu, zostałby poddany leczeniu, a w ciągu następnych 10 godzin jego mózg straciłby do dwóch milionów komórek mózgowych na minutę, co skutkowałoby rozległym uszkodzeniem mózgu, niepełnosprawnością, a nawet zgonem.
Ale dnia 20 kwietnia 2021, kiedy niszczycielska druga fala przypadków Covid w Argentynie nie dotarła jeszcze do San Juan, mały zespół lekarzy, pielęgniarek, radiologów i neurologów wziął udział w osobistym spotkaniu z konsultantem Angels, które w ciągu kilku tygodni doprowadziło do uratowania trzech żyć i przygotowało grunt, aby uratować tysiące kolejnych. W trakcie tego spotkania uzgodniono wznowienie szkolenia z zakresu leczenia udaru mózgu, które zostało przerwane rok wcześniej przez pandemię, aby być w stanie poddać leczeniu z wykorzystaniem terapii rekanalizacyjnej kolejnego kwalifikującego się pacjenta po udarze mózgu, który trafi do Szpitala dr. Guillermo Rawsona. Siedemnaście dni później tym pacjentem został 74-letni emeryt.
Po prostu to zrób
„Konsultanci Angels, którzy rozpoczęli szkolenie w Szpitalu dr. Guillermo Rawsona w 2019 r., napotkali entuzjastyczny zespół, któremu jak dotąd brakowało zasobów do leczenia chorych z ostrym udarem niedokrwiennym mózgu” — mówi kierowniczka zespołu Angels w regionie, Mariana Wolf. Szkolenie korzystało z wiedzy neurologa naczyniowego, dr. Santagio Pigretti, i dyplomowanej pielęgniarki, Yamili Selan, oboje z Centralnego Szpitala w Mendozie, i obejmowało wszystkie osoby na szlaku udarowym, od ochroniarza przy wejściu do radiologa w pracowni tomografii komputerowej.
Ale zanim pozyskali środki na leczenie od ministerstwa zdrowia, pandemia Covid rozprzestrzeniła się w Ameryce Południowej, przekierowując usługi w ramach opieki zdrowotnej do zwalczania największego zagrożenia dla zdrowia publicznego naszych czasów.
Jednak w przerwie, która pojawiła się po pierwszej fali Covid, zespół ponownie skupił się na idei, by dać życiu drugą szansę.
„Odsunęliśmy się od naszego celu” — mówi dr Mariana Riveros, doświadczona neurolog, która w 2019 r. dopiero niedawno przybyła do San Juan. Odwaga i przywództwo dr. Riveros jako kierowniczki oddziału udarowego w Szpitalu dr. Guillermo Rawsona były kluczowymi czynnikami, gdy dnia 7 maja 2021 r. aktywowano kod udaru po raz pierwszy w 300-letniej historii szpitala.
„Sygnał pochodził z oddziałów pielęgniarskich w centralnej izbie przyjęć, gdzie pacjent z deficytami neurologicznymi związanymi z udarem mózgu został przyjęty w oknie terapeutycznym” — wspomina dr Riveros. „Natychmiast powiadomiono zespół neurologiczny. Po wstępnej ocenie wykonano tomografię komputerową mózgu, a przed przeniesieniem na oddział intensywnej opieki medycznej nasz pacjent otrzymał dożylną terapię rekanalizacyjną bezpośrednio w centralnej izbie przyjęć.”
„Chociaż musieliśmy walczyć z opóźnieniami czasowymi i brakiem treningu, czas oczekiwania między przybyciem pacjenta a rozpoczęciem leczenia wyniósł 80 minut i uzyskano poprawę o ponad 4 punkty w skali NIHSS.”
Zrób to jeszcze raz, ale szybciej
Chociaż Szpital dr. Guillermo Rawsona jeszcze nie zapisał się do rejestru jakości opieki poudarowej RES-Q, dane zebrane przez zespół na temat ich pierwszej rekanalizacji stanowiły ważny punkt odniesienia, gdy 48 godzin później mieli szansę zrobić to ponownie. Tym razem to personel, który przyjął pacjenta aktywował Kod Udaru — co było jednym z kilku czynników, które pozwoliły zespołowi skrócić o 10 minut początkowy czas oczekiwania między przybyciem pacjenta a rozpoczęciem leczenia.
Drugim najszczęśliwszym człowiekiem w San Juan był 54-letni murarz z wynikiem 14 punktów w skali NIHSS, kiedy członek rodziny zawiózł go do Szpitala dr. Guillermo Rawsona, gdzie został drugim pacjentem poddanym terapii rekanalizacyjnej prowadzonej przez zespół dr. Riveros. Wynik NIHSS wynoszący 2 przy wypisie wskazywał na duże prawdopodobieństwo pełnego wyzdrowienia, dając wszelkie powody, by mieć nadzieję, że pacjent będzie w stanie wrócić do swojego życia z minimalnymi powikłaniami lub bez nich.
„Te doświadczenia upewniają nas, że jesteśmy na właściwej ścieżce, którą musimy iść naprzód” — powiedziała dr Riveros w czerwcu po tym, jak jej zespół skutecznie wyleczył trzeciego pacjenta.
„Oczywiście, im więcej pacjentów zostanie poddanych leczeniu, a zespół stanie się bardziej doświadczony, czas terapii ulegnie poprawie, a procesy staną się bardziej zorganizowane.”
Dąż do perfekcji
„Pierwsza rekanalizacja zespołu udarowego pokazuje, że potrafią to zrobić; potem uwaga kieruje się ku doskonaleniu” — mówi Mariana Wolf, której zespół jest gotowy do wprowadzenia nowych planów szkoleniowych dla San Juan, gdy tylko pozwoli na to pandemia.
„Mamy na myśli dwa konkretne programy szkoleniowe — szkolenie z zakresu obrazowania dla radiologów oraz szkolenie w zakresie opieki przedszpitalnej dla zespołów dwóch karetek pogotowia, w tym operatorów centrali telefonicznych, dzięki czemu możemy objąć wszystkie osoby zaangażowane w tę ścieżkę.”
Pogotowie ratunkowe w regionie nie funkcjonuje optymalnie i chociaż pacjent nr 3 został przewieziony karetką do Szpitala dr. Rawsona, brak powiadomienia przedszpitalnego został odnotowany jako czynnik wpływający na czas leczenia.
„Szkolenie symulacyjne odbędzie się tak szybko, jak to możliwe” — mówi Mariana. „Symulacja pokazuje wąskie gardła w procesie angażującym wiele osób, identyfikując możliwości, w których konsultanci Angels mogą interweniować.”
Przewiduje się, że zespół Szpitala dr. Guillermo Rawsona, zamiast natychmiast rozwijać nowe oddziały udarowe w regionie, stanie się centrum sieci TeleStroke, za pośrednictwem której mniejsze szpitale będą mogły uzyskać dostęp do porad ekspertów dotyczących tego, czy i jak wykonywać trombolizę u chorych z udarem niedokrwiennym mózgu.
Oczywistym jest, że pierwszeństwo nie tylko oznacza uznanie, ale także odpowiedzialność. Dzięki zdecydowanemu przywództwu dr. Riveros i przy wsparciu Inicjatywy Angels, Szpital dr. Guillermo Rawsona wkrótce będzie miał do opowiedzenia jeszcze bardziej pozytywną i większą historię.
