Pilotażowy projekt w Bukareszcie pokazuje, dlaczego uprzednie powiadamianie jest kluczowym działaniem priorytetowym w algorytmie leczenia udarów, udowadnia jak praca zespołowa szpitala i zespołów pogotowia ratunkowego może zmienić życie i prowadzi do triumfu miejskiego pogotowia ratunkowego.
Ratowanie życia zaczyna się od rozmowy telefonicznej, jaką załoga ambulansu prowadzi z lekarzem dyżurnym pogotowia ratunkowego regionu Bucharest Ilfov (SABIF) w rumuńskim Bukareszcie.
Dwie kluczowe informacje, jakie musi przekazać załoga ambulansu to ostatni czas, kiedy pacjent, potencjalna ofiara udaru, był widziany jako niewykazujący objawów oraz wynik pacjenta w skali oceny ciężkości udaru RACE.
Na podstawie tych informacji dyżurny koordynator
musi odgadnąć, czy pacjent mieści się w oknie terapeutycznym dla reperfuzji i jakie jest prawdopodobieństwo, że cierpi na okluzję dużego naczynia. Od tego zależy, który szpital zostanie wstępnie powiadomiony, że wieziony jest do niego pacjent z udarem.
Uprzednie powiadomienie pozwala na mobilizację środków szpitala przyjmującego przed przybyciem pacjenta, co skraca czas od przyjęcia do obrazowania i od przyjęcia do wkłucia. Ponieważ korzyści płynące z zabiegu rewaskularyzacji szybko maleją, jeżeli leczenie się opóźnia, każda stracona minuta zmniejsza szanse pacjenta na wyzdrowienie, a każda zyskana sekunda daje szansę na życie. Oto jak jedna rozmowa telefoniczna może zmienić życie.
Partnerstwo prowadzi do zmiany
Od lipca 2021 r., telefon udarowy dzwoni regularnie w siedmiu szpitalach w rumuńskim Bukareszcie. Jest to wynik pilotażowego projektu wczesnego powiadamiania ukierunkowanego na obniżenie w kraju mediany czasu od przyjęcia do wdrożenia leczenia ostrego udaru na przecięciu opieki przedszpitalnej i szpitalnej.
Jeśli projekt zakończy się sukcesem, będzie to przełom oczekiwany od 2019 r., kiedy to rumuńskie ministerstwo zdrowia wdrożyło narodowy program w celu znaczącego powiększenia w kraju sieci szpitali gotowych na przyjęcie pacjentów z udarem. W jednej z najszybciej rozrastających się sieci ośrodków udarowych w Europie Wschodniej, liczba ogniw potroiła się w ciągu miesięcy. Do roku 2020 odsetek zabiegów rekanalizacji wzrósł ponad czterokrotnie od 0,8% w 2018 r. do 4,10%, ale nadal jest daleki od docelowej wartości 15%, zaś mediana czasu od przyjęcia do wkłucia zatrzymała się na poziomie około 55 minut.
Współpraca pomiędzy specjalistami od leczenia udarów a służbami ratunkowymi leżała u podstaw projektu, czego ilustracją było to, że krajowy koordynator ds. leczenia udarów w Rumunii, profesor nadzwyczajny Cristina Tiu, oraz dyrektor generalny SABIF, dr Alis Grasu, wspólnie wystąpiły do ministra zdrowia o zielone światło dla projektu pilotażowego. Ponownie połączyły wysiłki, aby zapewnić szkolenie wraz z neurologami ze Szpitala Uniwersyteckiego w Bukareszcie, doktorami Eleną Terecoasą, Razvanem Radu i Vladem Tiu (obecnie w Uniwersyteckim Szpitalu Ratunkowym Elias), a także lekarzem z oddziału ratunkowego, dr Silvią Nicą.
Wdrożenie odbyło się w czerwcu 2021 r., kiedy 400 z 500 bukaresztańskich lekarzy i pielęgniarek pogotowia uczestniczyło w pierwszej z czterej sesji szkoleniowych on-line, co otworzyło nowy rozdział w leczeniu udarów w stolicy Rumunii.
Dobre wieści szybko się rozchodzą
Obok podstawowych informacji na temat udaru i ogólnego przedstawienia pilotażowego projektu dotyczącego wczesnego powiadamiania, szkolenie obejmowało wprowadzenie do skali RACE - skali oceny ciężkości udaru opracowanej przez neurologów w Katalonii, która została wybrana ze względu na skuteczność w rozpoznawaniu okluzji dużych naczyń (ang. large vessel occlusion, LVO) w fazie przedszpitalnej. W wypadku podejrzenia LVO, ambulans zostanie skierowany do jednego z dwóch bukaresztańskich ośrodków, w których wykonuje się trombektomię.
Dziewięć dni po zakończeniu szkolenia, telefon udarowy zadzwonił w bukaresztańskim Uniwersyteckim Szpitalu Ratunkowym, gdzie profesor nadzwyczajny Tiu kieruje oddziałem udarowym. Kiedy przywieziono pacjenta, zespół udarowy czekał przy wejściu gotowy do jego odebrania, a leczenie rozpoczęto w ciągu 30 minut. Pilotaż wystartował znakomicie.
Dobre wieści szybko rozeszły się po sąsiednich okręgach. Już po jednym dniu, odkąd SABIF wykręciło po raz pierwszy numer telefonu udarowego, na szkolenie dotyczące wczesnego powiadamiania zgłosiło się 100 członków załóg pogotowia z okręgu Dâmbovița leżącego na północny zachód od Bukaresztu. Usłyszeli o programie pilotażowym w stolicy i chcieli pomocy w jego wdrażaniu
w swoim własnym okręgu, gdzie Okręgowy Szpital Ratunkowy Targoviste w 2018 r. stał się szpitalem, w którym leczy się udary. Następne zgłoszenie przyszło z okręgu Bacău leżącego bardziej na północy.
Obowiązek wcześniejszego powiadamiania o udarze mógł zostać wprowadzony w całej Rumunii, gdy tylko oficjalnie potwierdzonoby sukces bukaresztańskiego programu pilotażowego, ale szpitale i załogi pogotowia poza stolicą najwyraźniej nie chciały czekać na oficjalny nakaz dania życiu szansy.
Dobrych wieści jest jeszcze więcej
Kiedy w 2021 r. po raz pierwszy wręczono nagrody EMS Angels Awards w celu uhonorowania doskonałej organizacji opieki przedszpitalnej, SABIF uzyskało wszystkie najwyższe noty poza jedną. Jednakże teraz, gdy ich algorytm postępowania obejmuje wcześniejsze powiadamianie, byli jedną z tylko dziewięciu stacji pogotowia ratunkowego w całej Europie i pierwszą w Rumunii, która otrzymała wręczaną po raz pierwszy nagrodę podczas EUSEM 2021.
Swój status „Złoty” zawdzięczają medianie czasu przyjazdu na miejsce poniżej 30 minut, przewożeniu co najmniej 85% pacjentów do specjalistycznych szpitali, gdzie leczy się udary, zgłaszaniu leków pacjenta i znajomości czasu od chwili wystąpienia objawów w co najmniej 85% przypadków, a także - dzięki bukaresztańskiemu programowi pilotażowemu - wcześniejszemu powiadamianiu szpitali w co najmniej 85% przypadków.
Rumuński konsultant programu Angels, Cristina Stanciu, puchnie z dumy, gdy widzi załogę pogotowia ratunkowego z Bukaresztu zajmującą miejsce na podium. Dla Pogotowia Ratunkowego regionu Bucharest Ilfov, ich pierwsza nagroda EMS Angels Awards jest faktycznie powodem do dumy, ale jak mówi dr Grasu „Prawdziwym sukcesem tego programu był powrót pacjenta do rodziny i społeczeństwa”. Dla kobiet i mężczyzn pracujących w SABIF prawdziwymi zwycięzcami są ich pacjenci, którzy, dzięki pracy zespołowej załogi ambulansu i szpitala, otrzymują drugą szansę na życie.
